| Description: |
Στη παρούσα διδακτορική διατριβή μελετήθηκε η βιολογία και οικολογία της καλόγνωμης (Arca noae, Linnaeus 1758) στον όρμο της Ελούντας. Αρχικά, καλύφθηκαν δυο σημαντικά κενά γνώσης σχετικά με την περιοχή μελέτης καθώς περιεγράφηκαν οι περιβαλλοντικές συνθήκες του όρμου μέσω της δημιουργίας μιας χρονοσειράς αβιοτικών μετρήσεων διάρκειας 2 ετών. Η τελευταία έδειξε πως οι συνθήκες της Ελούντας διαφέρουν από αυτές της ανοικτής θάλασσας καθώς η θερμοκρασία και η αλατότητα έχουν χαμηλότερες τιμές κατά τη διάρκεια του χειμώνα και υψηλότερες το καλοκαίρι. Παράλληλα, καταγράφηκε η βιοκοινωνία των φωτόφιλων εδραίων οργανισμών που διαβιούν στους βραχώδεις υφάλους της περιοχής μελέτης. Πιο συγκεκριμένα, περιεγράφηκαν τα είδη που την απαρτίζουν και έγινε σύγκριση των σχετικών αφθονιών τους στο σκληρό υπόστρωμα δυο διαφορετικών προσανατολισμών. Στους υφάλους με κάθετο προσανατολισμό η βιοκοινωνία βρέθηκε να αποτελείται από περισσότερα είδη τα οποία επίσης συναντώνται σε μεγαλύτερες αφθονίες σε σύγκριση με αυτά των υφάλων με οριζόντιο προσανατολισμό. Ακολούθως, μελετήθηκε ο μοναδικός για τις Κρητικές ακτές πληθυσμός της καλόγνωμης με την καταγραφή των πυκνοτήτων του, οι οποίες βρέθηκαν κατά τόπους ιδιαίτερα υψηλές και της μορφομετρίας του η οποία έδειξε ότι ο πληθυσμός απαρτίζεται από μικρόσωμα άτομα σε σύγκριση με άλλες περιοχές της Μεσογείου. Επίσης, διερευνήθηκε η αναπαραγωγή του πληθυσμού στον όρμο της Ελούντας μέσω ιστολογικής ανάλυσης η οποία έδειξε ότι αυτός ακολουθεί τα αναπαραγωγικά πρότυπα που έχουν περιγραφεί και σε άλλες μελέτες και η στρατολόγηση νέων ατόμων καλόγνωμης στον όρμο με χρήση πειραματικών συστοιχιών εγκατάστασης (spat collectors) η οποία βρέθηκε να είναι ιδιαίτερα χαμηλή. Στη συνέχεια πραγματοποιήθηκε μια πειραματική μεταφορά και μετεγκατάσταση ενός μικρού πληθυσμού καλόγνωμης από τον όρμο της Ελούντας στις εγκαταστάσεις του Υποθαλάσσιου Βιοτεχνολογικού Πάρκου Κρήτης με σκοπό την μελέτη της επιβίωσης του είδους σε φυσικές και τεχνητές επιφάνειες σε συνθήκες ανοιχτής θάλασσας. Η μετεγκατάσταση αυτή προκάλεσε χαμηλά επίπεδα θνησιμότητας και στα δυο είδη επιφανειών σε αντίθεση με παρόμοιες προσπάθειες από άλλες περιοχές. Τέλος, διερευνήθηκε η μηχανική καταπόνηση (αποκόλληση από το υπόστρωμα) με μοριακές μεθόδους, η οποία είναι αποτέλεσμα των διαχειριστικών χειρισμών στους οποίους θα υπόκειται η καλόγνωμη σε συνθήκες καλλιέργειας. Βρέθηκε ότι η καταπόνηση αύτη δεν προκαλεί μια μεγάλη απόκριση των πρωτεϊνών θερμικού σοκ, οι οποίες χρησιμοποιήθηκαν ως δείκτης και η αποκόλληση της καλόγνωμης από το υπόστρωμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως μια ήπια διαχειριστική ενέργεια. |