Academic Journal
МЕТАРЕПРЕЗЕНТАНТЫ В КОГНИТИВНОЙ СТРУКТУРЕ ХУДОЖЕСТВЕННОГО ТЕКСТА: ДЕКОДИРОВАНИЕ СМЫСЛОВ
| Τίτλος: | МЕТАРЕПРЕЗЕНТАНТЫ В КОГНИТИВНОЙ СТРУКТУРЕ ХУДОЖЕСТВЕННОГО ТЕКСТА: ДЕКОДИРОВАНИЕ СМЫСЛОВ |
|---|---|
| Στοιχεία εκδότη: | АО «КазУМОиМЯ им.Абылай хана», 2022. |
| Έτος έκδοσης: | 2022 |
| Θεματικοί όροι: | метарепрезентанты, narrative, когнитивная структура, баяндау, literary text, художественный текст, символ, cognitive structure, metaphor, концепт, нарратив, symbol, метафора, метаөкілдер, көркем мәтін, мәдени кодтар, cultural codes, когнитивтік құрылым, коды культуры, concept, meta representatives |
| Περιγραφή: | Целью данного исследования является разработка механизмов декодирования смыслов в когнитивной структуре художественного текста посредством метарепрезентантов. Это текстуальные элементы, позволяющие реконструировать начальный смысл того или иного объекта осмысления и в то же время создать его возможную метафорическую модель. Они становятся определенными смысловыми опорами художественного текста, способствуют глубинному раскрытию его эстетики и философии.По своей диалогической природе метарепрезентанты сближаются с кодами культуры. Отличительными свойствами данных когнитивных единиц является их пластичность, открытость, способность реконструкции объемных смыслов различных областей знания: философии, истории, культуры, этнологии и многих других. Важным качеством метарепрезентантов является их связанность с другими областями знания (когнитивная валентность), и в отдельных случаях наблюдается ценностная иерархия. Референциальная соотнесенность метарепрезентантов с предшествующей традицией позволяет выстраивать сложные повествовательные структуры. Символический смысл может проявляться на латентном уровне восприятия и последующей ретрансляции значимой когниции. Материалом исследования послужили произведения современной казахской прозы.Метарепрезентанты (концепты, универсалии, стереотипы, собственно концептуальные метафоры) способствуют созданию многомерного романного целого. Актуализация абстрактного значения в таких образах-репрезентантах позволяет осмыслить идеосферу текста, заложенный в нем философский и мировоззренческий посыл в максимально широких пространственно-временных и онтологических границах. В качестве методологического инструментария используются положения теории концептуальной метафоры Дж. Лакоффа, методы и приемы когнитивного анализа, смысловой реконструкции, комплексный литературоведческий, нарративный анализ, сравнительно-типологический и историко-культурный подход в интерпретации концепта, его производных, текстуального окружения. Результаты предпринятого исследования могут быть применены при разработке вопросов содержания и функционирования когнитивных и нарративных структур в текстах разной жанровой природы, условно-метафорической системы литературных произведений. The purpose of this study is to develop mechanisms for decoding meanings in the cognitive structure of a literary text by means of meta representatives. These are textual elements that allow reconstructing the initial meaning of a particular object of understanding and at the same time creating its possible metaphorical model. They become certain semantic pillars of a literary text, contribute to the deep disclosure of its aesthetics and philosophy.By their dialogical nature, meta-representatives approach the codes of culture. The distinctive properties of these cognitive units are their plasticity, openness, the ability to recreate the volumetric meanings of various fields of knowledge: philosophy, history, culture, ethnology and many others. An important quality of meta representatives is their connection with other areas of knowledge (cognitive valence), and in some cases there is a value hierarchy. The referential correlation of meta representatives with the previous tradition allows building complex narrative structures. Symbolic meaning can manifest itself at the latent level of perception and subsequent relaying of meaningful cognition. The material of the study was the works of modern Kazakh prose.Meta representatives (concepts, universals, stereotypes, actual conceptual metaphors) contribute to the creation of a multidimensional novel whole. The actualization of the abstract meaning in such representative images makes it possible to comprehend the ideosphere of the text, the philosophical and ideological message embedded in it in the widest spatio-temporal and ontological boundaries. As methodological tools, the provisions of the theory of conceptual metaphor by J. Lakoff, methods and techniques of cognitive analysis, semantic reconstruction, complex literary criticism, narrative analysis, comparative-typological and historical-cultural approach in the interpretation of the concept, its derivatives, textual environment are used. The results of the undertaken research can be applied in the development of issues of the content and functioning of cognitive and narrative structures in texts of different genre nature, conditionally metaphorical system of literary works. Бұл зерттеудің мақсаты – көркем мәтіннің когнитивтік құрылымындағы мағыналарды метаөкілдер арқылы декодтау механизмдерін әзірлеу. Соңғылары белгілі бір түсіну объектісінің бастапқы мағынасын қайта құруға және сонымен бірге оның мүмкін болатын метафоралық моделін жасауға мүмкіндік беретін мәтіндік элементтер. Олар көркем мәтіннің белгілі бір мағыналық тіректеріне айналады, оның эстетикасы мен философиясының терең ашылуына ықпал етеді.Өзінің диалогтық табиғаты бойынша метаөкілдер мәдениет кодтарына жақындайды. Бұл когнитивтік бірліктердің айрықша қасиеттері олардың пластикасы, ашықтығы, білімнің әртүрлі салаларының: философияның, тарихтың, мәдениеттің, этнологияның және көптеген басқалардың көлемдік мағыналарын жаңғырту мүмкіндігі болып табылады. Метаөкілдердің маңызды сапасы олардың басқа білім салаларымен байланысы (когнитивтік валенттілік), ал кейбір жағдайларда құндылық иерархиясы болады. Алдыңғы дәстүрмен метаөкілдердің сілтемелік корреляциясы күрделі баяндау құрылымдарын құруға мүмкіндік береді. Символдық мағына қабылдаудың жасырын деңгейінде және мағыналы танымның кейінгі реляциясында көрінуі мүмкін. Зерттеу материалы қазіргі қазақ прозасының шығармалары болды.Метаөкілдер (концептілер, әмбебаптар, стереотиптер, өзекті концептуалды метафоралар) көп өлшемді роман тұтастығын жасауға ықпал етеді. Мұндай өкілдік бейнелердегі абстрактілі мағынаның өзектіленуі мәтіннің идеологиясын, оған енген философиялық-идеологиялық хабарды мейлінше кең кеңістіктік-уақыттық және онтологиялық шекараларда түсінуге мүмкіндік береді. Әдіснамалық құрал ретінде Дж.Лакоффтың концептуалды метафора теориясының ережелері, когнитивтік талдаудың әдістері мен тәсілдері, семантикалық реконструкция, күрделі әдеби сын, баяндауыш талдау, ұғымды түсіндірудегі салыстырмалы-типологиялық және тарихи-мәдени көзқарас, оның туынды сөздер, мәтіндік орта қолданылады. Алынған зерттеу нәтижелерін әр түрлі жанрлық сипаттағы мәтіндердегі, әдеби шығармалардың шартты метафоралық жүйесіндегі танымдық және баяндау құрылымдарының мазмұны мен қызметі мәселелерін әзірлеуде қолдануға болады. Филологические науки, Выпуск 2 (65) 2022 |
| Τύπος εγγράφου: | Article |
| Γλώσσα: | Russian |
| DOI: | 10.48371/phils.2022.65.2.021 |
| Αριθμός Καταχώρησης: | edsair.doi...........b2be4833bc2d88b7992cbc581b053c6e |
| Βάση Δεδομένων: | OpenAIRE |
| DOI: | 10.48371/phils.2022.65.2.021 |
|---|