Academic Journal
ҚЫТАЙ ТІЛІНДЕГІ КІСІ ЕСІМДЕРІ МЕН ЖЕР-СУ АТАУЛАРЫН ҚАЗАҚ-КИРИЛЛ ГРАФИКАСЫНДА ЖАЗУ МӘСЕЛЕСІ
| Τίτλος: | ҚЫТАЙ ТІЛІНДЕГІ КІСІ ЕСІМДЕРІ МЕН ЖЕР-СУ АТАУЛАРЫН ҚАЗАҚ-КИРИЛЛ ГРАФИКАСЫНДА ЖАЗУ МӘСЕЛЕСІ |
|---|---|
| Στοιχεία εκδότη: | АО «КазУМОиМЯ им.Абылай хана», 2022. |
| Έτος έκδοσης: | 2022 |
| Θεματικοί όροι: | lettering, письмо, Cyrillic writing, жазу, Chinese language, onomastics, кирилл жазуы, емле ережесі, произношение, написание, writing, дыбыстау, кириллица, правила правописания, китайский язык, қазақ тілі, ономастика, таңбалау, Kazakh language, spelling rules, pronunciation, казахский язык, қытай тілі |
| Περιγραφή: | Мақалада қытай тіліндегі ономастикалық атаулардың, оның ішінде антропонимдер мен топонимдердің транслитерацияда түпнұсқаға сай немесе мейлінше жақын келетін ғылыми негізді нұсқалары ұсынылып, нақты мысалдармен дәйектеледі. Алдымен, қарастырылып отырған тақырыптың тарихына шолу жасалады және осы саладағы еңбектер талданады, соның негізінде мәселенің өзектілігі негізделеді. Қытай тіліндегі антропонимдер мен топонимдерді қазақ тілінде дұрыс таңбалау мәселесіне қатысты ұсыныстар жасалады. Автор тарапынан алдымен қытай тілінің дыбыстық ерекшеліктеріне талдау жасалып, кісі есімдері мен жер-су атауларының қытай тілінің емле ережесіне сай жазылуына қатысты ерекшеліктер көрсетіледі. Содан кейін Қытайда жарық көрген «Қазақ тілінің емле сөздігі» деп аталатын еңбектегі ханзу тілінен енген сөздер мен жер-су, адам аттарының жазылуына қатысты хань ұлтының есімдері, қытайша жер-су атауларын қазақша жазудың алты емле ережесі жеке-жеке талданады. Сонымен қатар, қытай қазақтарының қытай тіліндегі кісі есімдері мен жер-су атауларын төте жазуда таңбалау тәсілдері де қарастырылады. Қытай тіліндегі жер-су және кісі есімдерін қазақ тілінде орыс тілі арқылы қабылдау дәстүрімен емес, тікелей түпнұсқа тілден және сол түпнұсқа қытай тілі мен қазақ тілінің ерекшеліктері ескеріле отырып, транслитерация тәсілімен берудегі тиімді жолдар ұсынылады.Мақала ҚР Білім және ғылым министрлігінің «Қытай тіліндегі ономастикалық атауларды жаңа ұлттық қазақ латын жазуында таңбалаудың лингвистикалық негіздері» атты гранттық жобасы (ЖСН 0121РК00508)негізінде жарияланды. The article gives scientifically supported transliteration forms of Chinese onomastic names, particularly anthroponyms (personal names) and toponyms (placenames), that are closer, or as similar as possible to the original, and backs them up with concrete examples. First, a review of the history of the topic under discussion is conducted, followed by an analysis of works in this field, on the basis of which the issue's topicality is substantiated. Recommendations on the accurate lettering of Chinese anthroponyms and toponyms in the Kazakh language is given. First, the author analyses phonetic characteristics of Chinese language and highlights the peculiarities of personal and place names spelling in line with Chinese spelling regulations. Then, on the basis of the work "Dictionary of Kazakh language spelling" published in China regarding the correct spelling of persons and place names borrowed from Chinese language, six rules of spelling of Chinese names of places and people in the Kazakh language are meticulously analysed. In addition, the article discusses how Kazakhs from China use direct writing to write Chinese personal names and place names. Rather than the traditional method of transferring Chinese onomastic names into Kazakh through Russian, effective ways of transferring Chinese place and personal names into Kazakh from the original language using transliteration and taking into account the specifics of the original Chinese and targeted Kazakh languages are presented. В статье представлены научно обоснованные близкие либо максимально близкие к оригиналу варианты транслитерации ономастических имен китайского языка, в том числе антропонимов и топонимов, и подкреплены конкретными примерами. Прежде всего приведен обзор истории рассматриваемой проблематки, а также анализ работ в этой области, на основании которых обосновывается актуальность вопроса. Даны рекомендации по правильному написанию китайских антропонимов и топонимов на казахском языке. Автор анализирует фонетические особенности китайского языка и показывает различия в написании личных имен и географических названий в соответствии с правилами правописания китайского языка. Далее приведен анализ каждого из шести правил правописания имён ханьского народа и китайских географических названий на казахском языке, слов, заимствованных из ханьского языка, географических названий и личных имён, описанных в труде «Орфографический словарь казахского языка», вышедшем в свет в Китае. Кроме того, рассмотрены способы написания личных имен и топонимов китайского языка арабской вязью, применяемых казахами, проживающими на территории Китая. Предложены эффективные способы транслитерации китайских географических названий и личных имен напрямую с исходного языка и с учётом особенностей казахского и китайского языков, а не традиции заимствования через русский язык. Филологические науки, Выпуск 1 (64) 2022 |
| Τύπος εγγράφου: | Article |
| Γλώσσα: | Kazakh |
| DOI: | 10.48371/phils.2022.64.1.010 |
| Αριθμός Καταχώρησης: | edsair.doi...........af4a3bfa71c230e911b087cfaa14b94c |
| Βάση Δεδομένων: | OpenAIRE |
| DOI: | 10.48371/phils.2022.64.1.010 |
|---|